Historie van de Wirdumer kerk

De kerk van Wirdum is een zaalkerk daterend uit het begin van de 13e eeuw en gelegen op een verhoogd kerkhof.

Exterieur

De kerk is gebouwd in het begin van de 13e eeuw en had oorspronkelijk een romaans karakter. De noordwand van de kerk heeft nog het meest het oorspronkelijke karakter bewaard. De muren zijn voor het grootste deel ingedeeld in een beneden- en een bovenzone. In de benedenzone zijn brede spaarnissen aangebracht en in de bovenzone zien we rondboogvensters. De gevels worden afgesloten door een rondboogfries met daarop een muizentandlijst. De lage vensters aan de noord- en zuidzijde hebben waarschijnlijk gediend om de altaren aan die zijden te verlichten. In de noordmuur is nog duidelijk een dichtgemetselde ingang te herkennen. Dit was vroeger de vrouweningang; in de zuidmuur bevond zich de ingang voor de mannen. Mannen en vrouwen zaten vroeger gescheiden in de kerk en kwamen via de twee ingangen in het voor hen bestemde vak terecht. De ramen aan de zuidzijde en in de oostelijke sluitwand zijn later aangebracht en dragen een gotisch karakter.In de noordmuur, en dat is vrij bijzonder, is een ‘knielnis' te vinden. In de nis zit een hagioscoop.

De toren

De kerk had oorspronkelijk aan de westzijde een toren die in 1878 is afgebroken en die vervangen is door een dakruiter.

Interieur

Binnen vinden we enkele muurschilderingen, o.a. een tronende Christus en vermoedelijk de heilige Barbara, die traditiegetrouw een toren vasthoudt. Vermoedelijk gemaakt omstreeks 1400. Bij restauraties zijn de oorspronkelijke muurschilderingen weer zichtbaar geworden. Andere overblijfselen uit vroeger tijden zijn te vinden aan de noord- en de zuidkant. In en op de noordmuur bevinden zich een sacramentnis, een muurdecoratie en een wijdingskruis. Tegen de zuidmuur is een zeer gaaf sarcofaagdeksel aangebracht, waarop de symbolen van dood en leven zijn afgebeeld. Er zijn in de kerk drie herenbanken aanwezig. Twee banken zijn opgesteld onder het orgel, de derde staat tegenover de kansel. Deze bank uit 1644 heeft een gesneden opzetstuk, waarop de wapens van de adellijke families van destijds te zien zijn.

Grafstenen

In de kerk liggen grafstenen van leden van de familie Froma, bewoners van de Fromaborg. Eén van hen Ballo Froma was de voogd van de 16e-eeuwse Groninger kroniekschrijver Abel Eppens.

Romeinse resten

Rond de kerk zijn in 1984 Romeinse resten gevonden, o.a. bronzen beeldjes van Minerva en Mercurius. De toenmalige Wirdumers hadden weinig op met de Romeinse cultuur (rare jongens die Romeinen!) en identificeerden ze met hun eigen goden Wodan en Donar. En zo werd er per ongeluk een stukje Romeins erfgoed bewaard.

Orgel

De kerk kreeg in 1879 een nieuw orgel, gebouwd door de firma Van Oeckelen. Pijpwerk en windladen zijn ouder, maar wel van de hand van Van Oeckelen. In 1961 is de kerk gerestaureerd; de orgelkas moest het helaas ontgelden: bekroning en snijwerk van de kas werden verwijderd. D. Mulder restaureerde het instrument in 1962 en plaatste een elektrische windmotor. De kerk is in 1981 overgedragen aan de SOGK. In 1999 werd het orgel gerestaureerd door de firma Van der Putten. De orgelkas is daarbij opnieuw geschilderd in de oorspronkelijke kleur en ook het lofwerk is teruggezet.